Bütün gözlər İsveç və Finlandiyada olarkən NATO Çinə nə dedi?

Madriddə keçirilən NATO liderlərinin zirvə toplantısında gözlər Türkiyə-İsveç-Finlandiya oxunda olarkən, Rusiya gündəmin əsas mövzularından biri idi. Bütün bunların kölgəsində NATO-nun Çini təşkilatın təhlükəsizliyinə, maraqlarına və dəyərlərinə qarşı iddialı siyasət yürütən kimi təsnif etməsi diqqətçəkici idi.

NATO liderlərinin Madriddə təşkil etdiyi sammitin əsas gündəm bəndi Rusiya-Ukrayna müharibəsi olub. Bununla belə, liderlərin dərc etdiyi “2022 Strateji Konsepsiyası” sənədində Çinlə bağlı ifadələr diqqət çəkir. NATO sənədində Çinin ilk dəfə olaraq təşkilatın təhlükəsizliyinə, maraqlarına və dəyərlərinə qarşı iddialı siyasətlər sərgilədiyi bildirilib.

Sənəddə təşkilat üçün ən böyük təhlükənin hələ də Rusiyanın olduğu, Çinin də 'meydança' olaraq vurğulandığı ifadə edilərkən, ağıla "Yeni Soyuq Müharibə varmı?" sualını gətirdi. Bundan əlavə, qitə təşkilatı olan NATO-nun son sammitinə Avstraliya, Cənubi Koreya, Yaponiya və Yeni Zelandiyanın dəvət olunması “Qərb konsepsiyasının” Sakit okeana doğru irəlilədiyi şərhlərini də özü ilə gətirib. Təbii ki, sammitin əsas mövzusu Rusiya idi, lakin sammitə ABŞ-ın Sakit okeandakı müttəfiqlərinin dəvət edilməsi və NATO-nun Çinə münasibəti diqqəti cəlb etdi.

YENİ DÜNYA DÜZENİ QURULMUŞDUR?

Versus.az Haber Global-a istinadla xəbər verir ki, İstanbul Aydın Universitetinin müəllimi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu 2022-ci il Strateji Konsepsiya sənədində Çinlə bağlı ehtiyatlı açıqlama verildiyini bildirib. Oğuzlu, “Sənəddə Rusiyanın açıq bir təhdid olduğu açıq şəkildə ifadə edildi; Söhbət Çinə gəldikdə, belə açıq-aşkar təhdidedici bəyanatların olmadığını görürük”. Oğuzlunun sözlərinə görə; yalnız Çindən doğan çətinliklər sənədə daxil edilib. “Stilistik fərq var. Yəni Çinlə əməkdaşlığın qapısı açıq qalıb” deyən Oğuzlu, sənəddə ilk dəfə Çinin qeyd olunmasının çox vacib olduğunu qeyd etdi.

Tayvan və Çin arasındakı Tayvan boğazında suların istiləşməsi ABŞ-ın böyük marağına səbəb olur. Xəritə: Haberglobal.com.tr
Oğuzlu, “Bu, “işlər düşündüyümüz kimi getməsə, Çinə Rusiyaya baxdığımız kimi baxa bilərik” kimi şərh edilə bilər. Çini “məcburiyyət kateqoriyasından” “təhdid kateqoriyasına” keçirməyin qapısı da açıq qalıb”, - deyə o bildirib.

Oğuzlu Çinin bu vəziyyətlə kifayətlənməyəcəyini, ancaq “Qərb bizim düşmənimizdir” kimi səs-küylü reaksiya verməyəcəyini ifadə edərək, “Çin iki ildir ki, qarşı reaksiyalara görə ehtiyatlı xarici siyasət nümayiş etdirir. o. “Mən onun həddindən artıq reaksiya verəcəyini düşünmürəm.

QƏRB KONSEPSİYASI DƏ SAKİT OKENA ÜZRƏ GÖNDƏRİLİR?

Tarık Oğuzlu Qərb təşkilatı NATO-nun Madriddə keçiriləcək sammitinə Avstraliya, Cənubi Koreya, Yaponiya və Yeni Zelandiyanın da dəvət olunmasının vacibliyini də vurğulayır. 2022 Strateji Konsepsiya sənədində kimin NATO-ya üzv ola biləcəyini açıq şəkildə izah etdiyinə diqqət çəkən Oğuzlu, “NATO Avropa qitə təşkilatıdır; Onu qlobal təşkilata çevirmək olmaz. Sakit okean ölkələri ilə, ABŞ-ın Sakit okeandakı müttəfiqləri ilə strateji tərəfdaşlıq edir, lakin bu, yeni bir şey deyil. Bu vəziyyət həm də Qərbin genişləndirilmiş konsepsiyasının yaradılmasında mühüm məlumatlar verir”.

NATO RUSİYA-ÇİN HƏRBİ ƏMƏKDAŞLIĞINI HESABAT EDİR?

İngiltərə Xarici İşlər Naziri Liz Truss Çinin son mövqeyi ilə bağlı "Onların Tayvanı işğal etmək kimi fəlakətli nəticələrə səbəb ola biləcək bir fikri var" deyərək ittifaqın Çinə qarşı mövqeyini yekunlaşdırır. Avropa Dəyərləri və Təhlükəsizlik Siyasəti İdarəsinin Tayvan siyasət bölməsinin rəhbəri Marcin Jerzewski, NATO üzvlərinin mümkün Çin-Rusiya hərbi əməkdaşlığını nəzərdən keçirdiklərini söylədi.

Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündən əvvəl Putin Sakit okean sahillərində siyasət hazırlayırdı. Jerzewski bildirir ki, “Çin və Rusiyanın ümumi maraqları olduğu müddətcə” NATO Çini təhlükə olaraq görə bilər. NATO sammitinə ilk dəfə dəvət olunan Yeni Zelandiyanın baş naziri Casinda Andern “Çin beynəlxalq normaları daha çox təkan vermək istəyir” məsələsinə diqqət çəkib.

Yeni Zelandiya Çinin öz ölkəsinin cənubundakı hərbi fəaliyyətinə görə Solomon adaları və Çinlə təhlükəsizlik paktı imzalayıb. Ölkə hakimiyyəti regionun sabitliyi üçün bu pakta arxalanır. Çin Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Zhao Lijian NATO-nun onlara qarşı bu münasibətini “soyuq müharibə zehniyyəti” kimi şərh edir.

Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsindən sonra Çin prezidenti Si Cinpinlə Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında heç bir əlaqə olmayıb.

Versus.az