İlk ali təhsilli azərbaycanlı MEMAR

İlk ali təhsilli azərbaycanlı memar Zivər bəy Əhmədbəyovun anım günüdür.

Zivər bəy Əhmədbəyov 1873-cü ildə Şamaxı şəhərində doğulub. Orta təhsilini Şamaxıda alıb. 1902-ci ildə Peterburq İnşaat Mühəndisləri İnstitutunu bitirib. 1902-1917-ci illərdə Z.Əhmədbəyov Bakı quberniyasının idarəsində, sonra isə Bakı Şəhər İdarəsində memar işləyib. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti elan olunduqdan sonra 1922-ci ilə qədər Bakı şəhərinin baş memarı olub.

Şamaxıda Cümə məscidinin, İmam məscidinin, Bakıda Təzəpir məscidinin, Göyçayda Əbülfəzl Əbbas məscidinin (1898-1902), Əmircanda Murtuza Muxtarov məscidinin (1908, məscidi Kərbəlayi Əhməd tikib) və Vladiqafqazda bir sıra yaşayış, məişət binaları onun layihəsi ilə tikilib.

Əmircanda layihəsini verdiyi məscid isə Şərq memarlığının ən yaxşı incilərindən biri kimi UNESCO-nun tarixi abidələr siyahısına salınaraq qorunur.

Z.Əhmədbəyov öz layihələrində Qərbi Avropa və Şərq memarlıq ənənələrini böyük məharətlə birləşdirirdi. Bakıda onun layihəsi ilə tikilən bir sıra yaşayış binaları bu gün də qalmaqdadır.

1917-ci ildə Z.Əhmədbəyov “İslam mədəniyyət abidələrini qoruyan”, 1919-cu ildə isə Şamaxıda mədəniyyət abidələrinin öyrənilməsi ilə məşğul olan “Yeni Şirvan” cəmiyyətlərini yaradıb.

Zivər bəy Əhmədbəyov 1925-ci ildə Bakıda intihar edib.

Qeyd edək ki, Zivər bəy Əhmədbəyovun Şamaxıdakı iki evindən biri bu günədək qorunub-saxlanılır. Şirvanşah İbrahim küçəsində yerləşən və Əhmədbəyovun öz layihəsi əsasında tikilən bu bina qış evi kimi istifadə edilib. Sonralar satılan və sovet rejimində istismar olunan tikili daha sonra sahibləri tərəfindən yenidən əldə edilib.

26 may 2011-ci ildə Bakıda metronun “Nizami” stansiyasının qarşısında Zivər bəy Əhmədbəyovun heykəlinin və onun adını daşıyan parkın açılışı olub. Prezident İlham Əliyev mərasimdə iştirak edib.

Parkla üzbəüz bina Zivər bəy Əhmədbəyovun layihəsi əsasında inşa edilib.